Τετάρτη 28 Απριλίου 2010

ΤΟ ΠΑΡΑΓΑΔΙ (ΨΑΡΕΜΑ ΣΤΗ ΒΙΓΛΑ ΑΡΤΑΣ ΜΕ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΤΡΟΠΟ)








TO ΠΑΡΑΓΑΔΙ

΄΄Πάμε για παραδοσιακό ψάρεμα στη Βίγλα΄΄

TO ΠΑΡΑΓΑΔΙ


Κατεξοχήν εργαλείο ψαρέματος των ψαράδων της Βίγλας και της Στρογγυλής, στα νερά των λιμνοθαλασσών Ροδιάς, Αι-Γιωργιού και Τσουκαλιό.

Περιγραφή

Το παραδοσιακό παραγάδι της Βίγλας αποτελείται από:

1. Καλαμωτή διαστάσεων 1,20 μ. μήκος και 0,50 μ πλάτος, πλεγμένη σφιχτά με σχοινιά σε τρία σημεία. Τα καλάμια που την αποτελούν, έχουν πάχος 1,5-2 εκ. και μήκος 1,20μ. το καθένα.

2. Στο ακριανό καλάμι είναι δεμένο ένα κομμάτι ψαθί (αυτοφυές φυτό της γύρω περιοχής), όπου αγκιστρώνονται τα αγκίστρια του παραγαδιού με το δόλωμα.

3. Πλήθος αγγιστριών:200-250 τεμ..

4. Στο χώρο της καλαμωτής εναποτίθεται το σχοινί του παραγαδιού (το ράμμα), συνολικού μήκους διακοσίων έως τριακοσίων οργιών. Μία οργιά ισούται με 1,5μ. και πρακτικά είναι, όσο το άνοιγμα των 2 χεριών ενός μετρίου ύψους ανθρώπου.

5. Στο ράμμα είναι δεμένα ανά μία οργιά, ένα-ένα τα αγκίστρια. Κάθε αγκίστρι είναι δεμένο στο ράμμα με το παραμάλι μήκους 0,50μ. (πλαστικό σχοινί συνήθως λευκού χρώματος).

Το παραγάδι, αφού νεταριστεί και δολωθεί, τυλίγεται ρολό με το ψαθί στο κέντρο και δένεται στο μέσο με χοντρό σχοινί.

Κάθε ψαράς έχει 2 έως 4 παραγάδια.

Διαδικασία

Το παραγάδι κάθε πρωί ανοίγεται και νετάρεται. Δηλαδή, δένεται η μία άκρη του ράμματος στην άκρη της καλαμωτής και ξετυλίγεται σιγά-σιγά. Στη διαδικασία αυτή αντικαθίστανται τα αγκίστρια που λείπουν ή έχουν σκουριάσει και το παραμάλι. Ένα-ένα τα αγκίστρια, αγκιστρώνονται με τη σειρά στο ψαθί.
Αφού το παραγάδι νεταριστεί είναι έτοιμο για να δολιαστεί. Το δόλιασμα του παραγαδιού για χέλια, γίνεται ανάλογα με την εποχή, με σκουλήκι (γαιοσκώληκα ή ,,μάζα΄΄ στην τοπική διάλεκτο) και με ψιλή γαρίδα. Ανάλογα με το τι θέλουμε να ψαρέψουμε (πχ τσιπούρες κλπ) χρησιμοποιούμε ως δόλωμα και μικρά ψαράκια (3-4 εκ), δολωμένα ολόκληρα στα αγκίστρια.
Τον γαιοσκώληκα οι ψαράδες τον βγάζουν από σκαμμένο χώμα σε σχετικά υγρό έδαφος του χωριού και κοντά σε χωνεμένη κοπριά-φουσκί των καλυβιών που έχουν για τα ζώα οι τσοπάνηδες. Την ψιλή γαρίδα και τα μικρά ψαράκια οι ψαράδες τη βγάζουν με την απόχη τους σε μικρά αυλάκια με νερό που καταλήγουν στις λιμνοθάλασσες.
Τα παραγάδια δολώνονται μετά το μεσημέρι και περί ώρα τρεις με τέσσερις (το Χειμώνα), αφενός για να είναι ζωντανό το δόλωμα όταν θα ριχτούν στο νερό και αφετέρου για να ριχτούν σούρουπο, πριν το τελευταίο φως ώστε τα μπουρμπούλια (ζωύφια της λιμνοθάλασσας στο βυθό) να μην προλάβουν να φάνε το δόλι. Διότι τα μπουρμπούλια το σούρουπο φωλιάζουν. Το ρίξιμο των παραγαδιών διαρκεί μία έως δύο ώρες, κι ανάλογα με το πόσα είναι.
Στις λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού οι ψαράδες χρησιμοποιούν τα πριάρια (παραδοσιακές βάρκες χωρίς καρίνα). Άλλη επικρατούσα ονομασία είναι ΄΄γα΄ί΄τα΄΄ . Κάθε ψαράς ανοίγεται στο πέλαγος στην θαλάσσια περιοχή που επέλεξε για να ρίξει τα παραγάδια. Βάζει το παραγάδι σε οριζόντια θέση, ακουμπισμένο στις δύο άκρες του πριαριού και το ανοίγει. Καθισμένος στη βάρκα με απλωμένα τα πόδια του κάτω από το παραγάδι έχει για βοήθεια την απάλα (παραδοσιακό κουπί του πριαριού). Δένει σε ένα μακρύ καλάμι με σημαδούρα ( κι ανάλογα με το βάθος της λιμνοθάλασσας) την μία άκρη από το πρώτο παραγάδι. Κατόπιν ξεκινάει, καθώς η βάρκα πλέει απαλά στο νερό, να ρίχνει ένα-ένα τα δολωμένα αγκίστρια ενώ παράλληλα τα ξεαγκιστρώνει από το ψαθί. Με την απάλα οδηγεί το πριάρι προς την κατεύθυνση που επιθυμεί.
Αφού τελειώσει με το πρώτο παραγάδι, στο τέλος του ράμματος δένει την αρχή του δεύτερου παραγαδιού. Η διαδικασία συνεχίζεται κατά τον ίδιο τρόπο. Στο τέλος του ράμματος του τελευταίου παραγαδιού δένει ένα δεύτερο μακρύ καλάμι με τη σημαδούρα του. Είναι πλέον σούρουπο και ο ψαράς παίρνει το δρόμο της επιστροφής.
Την άλλη μέρα ο ψαράς ξυπνάει νωρίς το πρωί, από τα χαράματα. Με το πριάρι του πηγαίνει στην άκρη του πρώτου παραγαδιού και ξεκαρφώνει το καλάμι που είχε πρωτοτοποθετήσει. Λύνει το ράμα κι αρχίζει να μαζεύει ένα-ένα τα αγκίστρια.
Όσα αγκίστρια έχουν αγκιστρωμένο χέλι ή ψάρι ο ψαράς τα κόβει με το σουγιά ή το μαχαίρι κι αφήνει να πέσουν στο εσωτερικό του πριαριού ανάμεσα στα στραβόξυλα, όπου έχει ρίξει νωρίτερα λίγο νερό από τη λιμνοθάλασσα. Το ράμμα το μαζεύει στην καλαμωτή του παραγαδιού. Σ΄ αυτή εδώ τη φάση τα σκοινιά τα μαζεύει μαζί με τα αγκίστρια και χωρίς να τα αγκιστρώνει στο ψαθί. Στο τέλος η άκρη από το ράμμα περνιέται σε ένα καλάμι του παραγαδιού το οποίο μετά το τυλίγει ρολό και το αποθέτει μέσα στη βάρκα. Συνάμα ξεκινάει τα μάζεμα του επόμενου παραγαδιού κατά την ίδια ακριβώς πορεία, αφού ανοίξει την νέα καλαμωτή.
Το αργότερο 08.00 πμ ο ψαράς έχει τελειώσει. Μαζεύει από τη βάρκα τα χέλια και τα ψάρια σε ένα σακί, τα δένει σφιχτά και μαζί με τα παραγάδια τα φορτώνει στο ποδήλατο ή το δίκυκλο ή το αγροτικό αυτοκίνητο. Πολύ παλιά τα φορτωνόταν όλα ο ψαράς στην πλάτη και κινούσε για το χωριό.
Ο δρόμος της επιστροφής από την ψαριά είναι γεγονός. Ανάλογα με τις παραγγελίες, στο σπίτι οψαράς ξεχωρίζει και διανέμει σε σακούλες τα χέλια. Χέλια για ψήσιμο, για τηγάνι, για το ταψί. Τιμή πώλησης από 6 έως 10 ευρώ το κιλό.

Παραδοσιακοί τρόποι μαγειρέματος για τα χέλια είναι:

1. Χέλια στον νταβά (μικρό και βαθύ ταψί) με κρεμμύδια, ντομάτα, κόκκινο πιπέρι και ψήσιμο στη γάστρα ή το φούρνο.

2. Χέλια περασμένα στο καλάμι και ψήσιμο στα κάρβουνα

3. Χέλια μπουρδέτο (βραστά στην κατσαρόλα με ζωμό)

4. Χέλια τηγανητά (αλευρωμένα)

Πέμπτη 15 Απριλίου 2010

ΒΙΓΛΑ ΑΡΤΑΣ: Περιήγηση στο Ιβάρι και στο Παρατηρητήριο











Περιήγηση στο Ιβάρι και στα Παρατηρητήρια (Λιμνοθάλασσα Αι-Γιωργιού Βίγλας)

Είναι μια ανοιξιάτικη μέρα, καταγάλανος ουρανός και ολοφώτιστος ήλιος. Είμαστε μια παρέα η οποία αναζητά τις φυσικές ομορφιές, τον περίπατο και τις οσμές της φύσης.
Αποφασίζουμε να πάμε στο Ιβάρι και στα Παρατηρητήρια. Δεν είναι μακριά, λίγο έξω από το χωριό, γύρω στα δύο χιλιόμετρα.
Αφετηρία μας η πλατεία. Παίρνουμε το δρόμο προς το μοναστήρι Παναγίας Ροδιάς. Τριακόσια μέτρα από το χωριό, στα αριστερά μας είναι η ΄΄λάκα΄΄.( Η λάκα των παιδικών μας χρόνων, το γήπεδο με το χορτάρι όπου εκεί σχεδόν κάθε μέρα μαζευόμασταν για να παίξουμε μπάλα. Αντιλαλούσαν παντού σε όλο το χώρο οι φωνές μας. Τρέχαμε, κουραζόμασταν κι ιδρώναμε. Από τη μια πλευρά τη βόρεια να βλέπεις το Μαυροβούνιο με την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, από την άλλη τη δυτική να βλέπεις τη θάλασσα, από την άλλη την ανατολική τα σπίτια του χωριού και από την νότια τη Σαλαώρα.
Όσες φορές δεν παίζαμε μπάλα, πλατσουρίζαμε στα νερά της θάλασσας. Άλλες πάλι φορές μαζεύαμε αχιβάδια τα ανοίγαμε και ρουφούσαμε το εσωτερικό τους. Τα καβούρια που μπλέκονταν στα πόδια μας τα περικλείαμε σε χωμάτινα φράγματα μα αυτά πάντα μας ξέφευγαν και τραβούσαν για τα βαθιά. Λίγο πιο βαθιά ήταν τα νησάκια, που και εκεί φτάναμε και ξαπλώναμε στο γρασίδι και μετά ξαναγυρνούσαμε πίσω).
Προσπερνούμε το χώρο, ακολουθούμε το δρόμο, στρίβουμε δεξιά και μετά αριστερά. Κατόπιν τραβάμε ευθεία. Στα δεξιά μας το βουνό, στα αριστερά μας η λιμνοθάλασσα. Πλήθος πουλιών μας συντροφεύει. Τα αγριολούλουδα δείχνουν την ομορφιά τους. Η μυρωδιά του ιωδίου ανακατεμένη με αυτές των λουλουδιών έρχεται στα ρουθούνια μας. Προχωράμε. Κοντοστεκόμαστε στο εκκλησάκι στην άκρη του δρόμου, πεντακόσια μέτρα από το χωριό. Ανάβουμε το καντήλι ενώ απολαμβάνουμε τη γαλήνια θάλασσα, τα αγριοπούλια που βουτούν στα νερά και τα μικρά μοσχάρια που αναζητούν τη μάνα τους για να βυζάξουν.
Συνεχίζουμε. Δεν υπάρχει βήμα που να μην το χαιρόμαστε. Η διαδρομή είναι δίπλα στην Λιμνοθάλασσα. Εδώ παλιότερα οι χωριανοί έριχναν τα παραγάδια για να πιάσουν χέλια, αλλά και κυνηγούσαν τις λούφες και τις αγριόπαπιες. Τώρα όλα αυτά έχουν απαγορευτεί και είναι προστατευμένη ζώνη.
Χωρίς να το καταλάβουμε φτάνουμε στην ΄΄βρύση την τρανή΄΄. Έτσι την λέγαμε από παλιά. Προτού γίνει ο δρόμος, η βρύση ήταν χειμώνα-καλοκαίρι ενεργή. Εκεί ξεδιψούσαν οι διαβάτες, οι προσκυνητές του μοναστηριού, οι τσοπάνηδες που είχαν τα ζώα τους στο βουνό, οι ψαράδες που γύρναγαν από το πέλαγος κι εμείς που σαν παιδιά γυρνούσαμε όλο τον τόπο.
Σήμερα τρέχει μόνο το χειμώνα μιας που κανένας δεν έχει ενδιαφερθεί για να την αναδείξει.
Ο δρόμος έχει συντομεύσει τη διαδρομή. Μετά από κάμποσα μέτρα στρίβουμε αριστερά και τραβάμε στο παλιό ανάχωμα για το Ιβάρι. Το παλιό ανάχωμα που χωρίζει τη λιμνοθάλασσα Αι –Γιωργιού από τη λιμνοθάλασσα Ροδιάς, σήμερα είναι ένας δρόμος στρωμένος με χαλίκι. Η διαδρομή ανάμεσα στις δύο λιμνοθάλασσες είναι εξαίσια. Εδώ αναπνέεις μόνο Ιώδιο. Το ελαφρύ αεράκι μας χαιδεύει τα πρόσωπα. Πίσω μας είναι το βουνό, μπροστά μας το Ιβάρι με την ψαροκαλύβα. Μια καλύβα που σήμερα προσφέρει όλες τις σύγχρονες ανέσεις σε αυτούς που διαβιούν κι εκμεταλλεύονται το Ιβάρι. Θυμάμαι τότε παλιά που η ψαροκαλύβα ήταν φτιαγμένη από ψαθιά, και το νερό όταν φούσκωνε η θάλασσα έμπαινε μέσα. Σήμερα καμία σχέση με παλιά. Είναι μια σύγχρονη ξύλινη κατασκευή με ρεύμα, νερό, θέρμανση κ.α.
Εκεί δίπλα είναι κατασκευασμένο και το 1ο Παρατηρητήριο πουλιών για τους λάτρεις της παρατήρησης της ορνιθοπανίδας των λιμνοθαλασσών. Η θέα από το παρατηρητήριο είναι φανταστική, είναι μοναδική. Το μάτι χάνεται στη μαγεία των οικοσυστημάτων των λιμνοθαλασσών του Αμβρακικού. Από τη μια πλευρά (νότια) βλέπεις το 2ο Παρατηρητήριο (στο τελείωμα του αναχώματος που μας οδήγησε στο Ιβάρι και την καλύβα), την περιοχή ΄΄Αι-Γιώργης Βίγλας΄΄ και στο βάθος τη Σαλαώρα. Από την άλλη πλευρά (δυτική) βλέπεις τις ακτές της Πρέβεζας, το λόφο Αγίας Αικατερίνης Στρογγυλής και λίγο αριστερά το 3ο Παρατηρητήριο μαζί με την Αγία Άννα και το Ιβάρι της λιμνοθάλασσας Κωνστάντιο. Προς την πλευρά του βουνού (βόρεια) διακρίνουμε, αριστερά το μοναστήρι της Παναγίας Ροδιάς Βίγλας, αριστερότερα τη Σπηλιά του Αι-Βλάση, ενώ δεξιά του βουνού (προς ανατολάς) στους πρόποδες αυτού, το χωριό μας τη Βίγλα.
Εκεί στο Ιβάρι βλέπουμε εγκλωβισμένα τα ψάρια και τα χέλια που τρέφονται και μεγαλώνουν εντός της λιμνοθάλασσας Αι-Γιωργιού. Είναι εύκολα με την απόχη να τα πιάσεις έτσι που είναι κλεισμένα στο περίφραχτο Ιβάρι. Η κατασκευή είναι παρόμοια με αυτή που έφτιαχναν οι Ιβαράδες πριν πολλές δεκαετίες.
Ο φωτογραφικός φακός του Κούτα Χρ. Κων/νου αποθανατίζει κάμποσες στιγμές.
Κουρασμένοι αλλά γεμάτοι χαρά παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής. Περιηγηθήκαμε στον τόπο μας, θυμηθήκαμε , αναπολήσαμε, αποκτήσαμε νέες εμπειρίες, οσμιστήκαμε μέρους του Αμβρακικού. Σίγουρα θα το επαναλάβουμε.

Κλέαρχος Ν. Ευστρατίου

Δευτέρα 12 Απριλίου 2010

Λιμνοθάλασσα Αι-Γιωργιού, Ιβάρι, Ψαροκαλύβα, Γλάροι, Απόψεις από το Παρατηρητήριο




















Την 03 Απρ 2010 ο φωτογραφικός φακός του Κων/νου Χρ. Κούτα βρέθηκε έξω από το χωριό μας (τη Βίγλα Άρτας) και αποτύπωσε σε φωτογραφίες τα παρακάτω:
1.Το Ιβάρι
2. Τη λιμνοθάλασσα Αι-Γιωργιού
3. Την ψαροκαλύβα
4.Τα Παρατηρητήρια
5. Τη λιμνοθάλασσα Ροδιάς
6. Το μοναστήρι της Παναγίας Ροδιάς Βίγλας
7. Το χωριό από το Παρατηρητήριο
8. Το λόφο Αγίας Αικατερίνης Στρογγυλής
9. Το Μαυροβούνιο Βίγλας
10. Τα ψάρια
11. Την αυτονομία σε νερό και ρεύμα της ψαροκαλύβας

Θα αναρτηθούν και οι υπόλοιπες φωτογραφίες σύντομα